ماهیت حساب ها در حسابداری

ماهیت حسابها چیست؟

برای تعریف ماهیت حساب ابتدا باید چند مفهم پایه ای و در عین حال بسیار مهم حسابدرای را به شما یادآوری نماییم. همانطور که می دانید مهمترین فرمول حسابداری را مورد زیر می دانیم.

دارایی = بدهی + سرمایه

حال به حساب هایی که در قسمت راست این معادله قرار می گیرند مانند موجودی نقد و موجودی بانک، موجودی کالا، دارایی ثابت و بهای تمام شده، حساب با ماهیت بدهکار گفته می شود.

اما به حساب هایی مانند حساب های پرداختی، تسهیلات، سرمایه و درآمد و فروش که در سمت چپ معادله قرار دارد حساب با ماهیت بستانکار گفته می شود.

اگر در حساب هایی با ماهیت بدهکار افزایشی رخ دهد در ستون بدهکار ثبت می شود و در صورت کاهش در حساب های با ماهیت بدهکار در ستون بستانکار ثبت خواهد شد. در صورتی که حساب هایی با ماهیت بستانکار افزایش داشته باشد آن را در ستون بستانکار ثبت خواهد شد و در صورت کاهش حساب های با ماهیت بستانکار را در ستون بدهکار ثبت می نماییم.

قاعده کلی برای افزایش یا کاهش در حساب ها با ماهیت بستانکار و بدهکار در حسابداری به شرح زیر است.

• افزایش در حساب های با ماهیت بستانکار باید در ستون بستانکار ثبت شود.
• کاهش در حساب های با ماهیت بستانکار باید در ستون بدهکار ثبت شود.
• افزایش در حساب های با ماهیت بدهکار باید در ستون بدهکار ثبت شود.
• کاهش در حساب های با ماهیت بدهکار باید در ستون بستانکار ثبت شود.

انواع ماهیت حساب ها در حسابداری

ماهیت بستانکار

ماهیت بدهکار

ماهیت دوگانه

ماهیت خنثی

ماهیت بستانکار

حساب‌های ارزش دهنده در حسابداری با ماهیت بستانکار شناخته می‌شوند. سرمایه، پیش دریافت، حساب‌های بدهی و درآمد ماهیت بستانکار دارند. در حساب‌های با ماهیت بستانکار برخلاف نوع قبلی، افزایش موجودی حساب به صورت بستانکار ثبت می‌شود.

در حالی که، کاهش موجودی این حساب‌ها به صورت بدهکار به ثبت می‌رسد. در این حساب‌ها، مانده حساب باید به صورت بستانکار باشد.

ماهیت بدهکار

دارایی ها که ستون سمت راست  هستند که "ماهیت بدهکار" دارند. دارایی ها دارای منافع اتی است که شامل دارایی های ثابت، هزینه ها و بهای تمام شده می باشد. هر انچه به عنوان دارایی سازمان محسوب شود همگی ماهیت بدهکار دارند. تمامی حساب هایی که باعث کاهش دارایی شرکت می شوند، ماهیت بدهکار دارند 

زمین

پیش پرداخت هزینه ها

حساب های دریافتنی

اسناد دریافتی

ساختمان

اثاثیه

ماهیت دوگانه حسابداری

برخلاف حسابهای قبلی نام برده شده که می بایست حتما هرکدام در جای مشخص شده (در سمت چپ یا راست ترازنامه و سایر صورت های حسابداری) قرار داشته باشند، حساب هایی هم وجود دارند که ماهیت دوگانه حسابداری دارند.

این موارد، می توانند در سمت راست یا چپ معادلات حسابداری قرار بگیرند. همچنین، در پایان سال وقتی حسابداران می­‌خواهند برای حسابها مانده گیری کنند، مانده این ها هم می تواند بدهکار باشد و هم می تواند بستانکار باشد. برای مثال، ماهیت حساب جاری شرکا در حسابداری در همین دسته جای دارد و دوگانه است.

حساب هایی که افزایش یا کاهش را در هر دو سمت بدهکار و بستانکارشان ثبت می نمایند، حساب هایی با ماهیت دوگانه هستند.

ماهیت خنثی در حسابداری

علاوه بر موارد ذکر شده در بالا، برخی از حساب‌های فاقد ماهیت نیز در حسابداری وجود دارند که از آن ها با عنوان حساب‌هایی با ماهیت خنثی یاد می‌شود. شرایط این نوع از حساب ها در حسابداری، با موارد قبلی متفاوت است. تغییرات به وجود آمده در حساب‌های فاقد ماهیت، به عنوان رویداد مالی تلقی می‌شود. به عنوان مثال، حساب‌های انتظامی، یکی از انواع حساب‌ها در حسابداری با ماهیت خنثی می‌باشد.

نویسنده مقاله: زهره نوروزی